سید علی صالحی
سید علی صالحی متولد 1334 در روستای مَرغاب از توابع ایذه در استان خوزستان شاعر و نویسنده معاصر ایرانی است.
وی پایهگذار جریان موج ناب و شعر گفتار در شعر معاصر ایران و یکی از دبیران اصلی کانون نویسندگان ایران بود. صالحی یکی از چهرههای مطرح و شناخته شده در شعر معاصر فارسی است.
آغاز زندگی سید علی صالحی در 1 فروردین 1334 در روستای مَرغاب از توابع ایذه بختیاری در استان خوزستان در خانوادهای کشاورز به دنیا آمد. پدر او کشاورز، شاعر و شاهنامه خوان بود.
و در سال 1340 به دلیل شیوع حصبه در مرغاب همراه با خانواده به مسجد سلیمان اقامت کرده و در سال 1347 در همان شهر وارد دبیرستان شد. در سال 1353 به دلایل تنبیه و تهدید از سوی مدرسه و مقامات ترک تحصیل میکند و یک سال بعد باز به مدرسه برگشته و دیپلم ریاضی را میگیرد.
اولین شعرهای او در سال 1350 به اهتمام ابوالقاسم حالت در مجله محلی شرکت نفت چاپ شد.
جریان موج ناب
سال 1353 تا 1354 صالحی همراه چند نفر از شاعران همنسل خود جریان موج ناب را در شعر سپید پیریزی میکند. منوچهر آتشی و نصرت رحمانی در تهران از این جریان پیشرو حمایت میکنند.
در سال 1356 به عنوان برنده جایزه فروغ فرخزاد در شعر اعلام میشود.
در سال 1357 صالحی از گروه موج ناب فاصله میگیرد. او در این باره گفتهاست: «حس میکردم همه ما شاعران موج ناب داریم شبیه هم میشویم ...
رفتن به دانشگاه
وی در اردیبهشت سال 1358 برای اقامت دایم به تهران میرود و در پاییز 1358 در کنکور رشتهی ادبیات دانشکده هنرهای دراماتیک قبول میشود. در همین زمان با حمایت اسماعیل خویی، غلامحسین ساعدی،نسیم خاکسار و عظیم خلیلی به عضویت کانون شعر گفتار را با ساده کردن زبان شعر معرفی میکند که با آغاز دهه هفتاد به جریانی مقبول در شعر فارسی تبدیل شد. وی در این باره گفتهاست: ریشه شعر گفتار به گارت های اوستا باز می گردد. معمار نخست آن حافظ است و نیما و شـاملو هم چند شعر نزدیـک به این حوزه سـروده اند. امانویسندگان ایران درمیآید و در مطبوعات آزاد مشغول به کار میشود.
وی در جریان انقلاب فرهنگی زخمی میشود و سپس در مسجد سلیمان محاکمه شده و مورد کیفر قرار میگیرد.
جریان شعر گفتار
در سال 1363 با نقض تقطیع سنتی و سطربندی کلاسیک در شعر سپید، پیشنهاد تقطیع هموار و مدرن را مطرح کرد. سرانجام موفق میشود این روش تقطیع را همه گیر کند که تا امروز مورد قبول است.
یک سال بعد جنبش فروغ دقیقاً یک شاعر کامل در شعر گفتار است. من تنها برای این حرکت عنوانی دُرُست یافتم و سپس در مقام تئوریسینِ مولف، مبانی تئوریک آن را کشف و ارائه کردم. همین!
دهه هفتاد و بعد
صالحی از 1369 تا 1379 دبیر سرویس ادبی و صفحه شعر مجله دنیای سخن بود و در سال 1379 کارگاه شعر دنیای سخن در مجله و دفتر دنیای سخن را با استقبال مناسبی راهاندازی کرد.
از همین دوره ترجمه شعر صالحی به زبانهای فرانسه، عربی، آلمانی، انگلیسی، ارمنی، روسی و کردی به صورت پراکنده در مطبوعات چاپ گردید و دو دفتر شعر از وی در کردستان عراق به زبان کردی منتشر شد.
وی در سال 1378 برای فعالیت مجدد به کانون نویسندگان ایران بازگشت و دو سال بعد از سوی مجمع عمومی به عنوان یکی از دبیران اصلی کانون نویسندگان ایران انتخاب شد.
صالحی در سال 1382 به عنوان سردبیر، یک شماره مجله معیار ادبی را منتشر کرد که متعاقبا ممنوعالمصاحبه و از ادامه کار در مجله محروم گردید
دفترهای شعر
- لیالی ِلا
- یوماآنادا - 1384
- پیشگو و پیاده شطرنج - 1367
- مثلثات و اشراقها
- عاشق شدن در دیماه، مردن به وقت شهریور – 1376
- دیرآمدی ریرا... نامهها - 1373
- نشانیها – 1374
- سفر بخیر مسافر غمگین پاییز پنجاه و هشت – 1375
- آسمانیها – 1376
- رویاهای قاصدک غمگینی که از جنوب آمده بود – 1376
- ساده بودم، تو نبودی، باران بود – 1377
- آخرین عاشقانههای ری را - 1378
- دعای زنی در راه که تنها میرفت – 1379
- چیدن محبوبههای شب را تنها به باد یاد خواهد داد – 1380
- دریغا ملا عمر... – 1380
- از آوازهای کولیان اهوازی شعرهای دوران جوانی، 1357-1350 - 1382
- سمفونی سپیدهدم
- ردپای برف، تا بلوغ کامل گل سرخ
گزینههای اشعار
- گزینه اشعار - 1383
- مجموعه اشعار دفتر یکم - 1384
بر اساس گزارش ایسنا در سال نود و یک، گزیدهی اشعار سید علی صالحی به چاپ هفتم نیز رسیده است
تصحیح دیوان شاعران دیگر
- ققنوس در شب خاکستر مجموعه اشعار سیدعمادالدین نسیمی، به همراه هفت گفتار پیرامون احوال و آثار او - 1368
رمانها
کارگاههای شعر
صالحی در سال 1375 اولین کارگاه شعر خود را در تهران با عنوان کارگاه شعر معیار در مجله معیار تأسیس کرد.
در سال 1379 صالحی مجدداً کارگاه شعر دنیای سخن در مجله و دفتر دنیای سخن را راهاندازی میکند که با استقبال خوبی روبرو میشود. این کارگاه تاکنون فعال است.
آثار درباره صالحی
- فرستاده شفانویسِ اردیبهشت - زنگی و شعر سید علی صالحی
زندگی و شعر سیدعلی صالحی - فیض شریفی
جایزه شعر نیما
در مراسم دومین جایزه شعر نیما که در روز پنجشنبه هشتم مهر ماه 1389 برگزار شد مجموعه شعر آقای علی صالحی انیس آخر همین هفته میآید به عنوان کتاب برتر از طرف داوران انتخاب شد.[6] وی در این مراسم شرکت نکرد و جایزه را نپذیرفت و اعلام کرد:
مردم با آبرو گرسنهاند، با سیلی رخسار سرخ میکنند. جایزهها را بگذارید برای بعد. عزت مردم در اولویت است.
وی هم چنین گفت:
در این شرایط شرفشکن، دادن و گرفتن جایزه، یعنی تأیید همین شرایط. شرمآور نیست؟ این بازیها را بگذارید برای بعد.
وی در ادامه گفته است:
شجاعتِ اخلاقی حکم میکند اندکی هشیار باشیم و تحلیل درستی از شرایط به دست دهیم.
صالحی همچنین اظهار داشت:
سلامت جامعه فرهنگی برای امثال من یک اصل خللناپذیر است. به شدت نگران از کف رفتن این سلامت هستم.
او در ادامه گفت:
میترسم فشارهای مضاعف اقتصادی، فقر و تهیدستی. عالیترین میراث این مردم یعنی فرهنگ و معرفت ملی را نابود کند. گاهی نشانههایی میبینم که تنام میلرزد. انسان ایرانی اهل این همه دروغ نبوده است.